Mijający rok zabrał wiele znanych i wybitnych postaci województwa śląskiego. W tej grupie znalazło się wielu regionalnych polityków, aktorów, muzyków, artystów, sportowców i postaci związanych ze sportem, a także naukowców.
Listopad jest miesiącem zadumy nad przemijaniem i kruchością ludzkiego życia. Co roku w tym okresie wspominamy nie tylko naszych zmarłych bliskich i przyjaciół, odwiedzając ich groby, ale również żegnamy wiele wybitnych i zasłużonych osób, które zmarły w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy.
Franciszek Pieczka, prof. Marian Zembala, Grażyna Dziedzic, Roman Kostrzewski, Jolanta Kopiec czy prof. Zygmunt Woźniczka – to tylko kilka znamienitych postaci, z którymi pożegnaliśmy się na zawsze w 2022 roku. Większość z nich była silnie związana ze swoją „małą ojczyzną”. Przypominamy sylwetki znanych zmarłych w mijającym roku z województwa śląskiego.
Roman Kostrzewski
Fani heavymetalowej grupy KAT pogrążyli się w żałobie 10 lutego 2022 roku – tego dnia odszedł jej wokalista i autor tekstów, Roman Kostrzewski. Artysta urodził się 15 lutego 1960 roku w Piekarach Śląskich. Karierę muzyczną rozpoczął w 1981 roku, kiedy w Bytomiu podczas Festiwalu Silesian Rock poznał muzyków przyszłej grupy KAT, z którymi związał swoją artystyczną ścieżkę. Trzy lata później, w 1984 roku, podczas Festiwalu w Jarocinie, grupa KAT została bardzo dobrze przyjęta przez publiczność.
Był rozpoznawalnym polskim muzykiem, wokalistą i autorem tekstów. Sferą jego działalności muzycznej i artystycznych poszukiwań był thrash metal, heavy metal, dark wave i szeroko rozumiany rock. Był również współzałożycielem grupy Alkatraz, z którą działał artystycznie (2000-2002) oraz Kat & Roman Kostrzewski (2004-2022). Koncertował w całej Polsce, m.in. u boku takich gigantów ciężkiej muzyki jak Metallica i Iron Maiden. Angażował się także w działalność solową.
Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ulicy Kwiatowej w Bytomiu, a w październiku Rada Miasta Bytomia przyjęła uchwałę w sprawie nadania skwerowi w centrum miasta imienia Romana Kostrzewskiego.
Zygmunt Woźniczka
23 lutego 2022 roku po walce z chorobą nowotworową w wieku 68 lat zmarł doskonale znany kolejnym pokoleniom studentów Uniwersytetu Śląskiego historyk – prof. dr hab. Zygmunt Woźniczka. Urodzony w 1954 roku w Sosnowcu naukowiec związany był z UŚ już od czasu studiów - był absolwentem Wydziału Nauk Społecznych, a w 1984 obronił pracę doktorską Ruch Obrońców Pokoju w Polsce 1948-1974.
Był przewodniczącym Rady Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz dyrektorem Instytutu Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego, a także członkiem Komisji Historycznej PAN w Katowicach. W latach 1994–1999 zasiadał w Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach. Jego dorobek to 7 książek i ponad 130 artykułów naukowych. Przez lata żywo zajmował się badaniem historii i kultury Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Jego najważniejsze prace naukowe dotyczące historii regionu to „Z Górnego Śląska do sowieckich łagrów” (Katowice 1996), „Trzecia wojna światowa w oczekiwaniach emigracji i podziemia w kraju w latach 1944–1953” (Katowice 1999); „Katowice – Stalinogród – Katowice. Z dziejów miasta 1948–1956 (Katowice 2009)”, „Represje na Górnym Śląsku po 1945 roku” (Katowice 2010), „Katowice 1945–1950. Pierwsze powojenne lata: polityka społeczeństwo kultura” (Katowice 2019), „Śląska codzienność po drugiej wojnie światowej” (Katowice 2006).
Prof. Zygmunta Woźniczkę odznaczono pośmiertnie Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Kazimierzu Górniczym w Sosnowcu.
Jan Gomola
Przez dekadę związany z Górnikiem Zabrze wybitny bramkarz zmarł 24 lutego tego roku w wieku 80 lat. Urodzony w Ustroniu w sierpniu 1941 roku piłkarz swoją karierę zaczynał w tamtejszej Kuźni, z której po pięciu latach trafił najpierw do Unii Racibórz, a chwile później – w 1964 roku – do Trójkolorowych. W barwach zabrzańskiego klubu wystąpił 157 razy (z czego 117 w Ekstraklasie), rywalizując przez lata o tytuł najlepszego bramkarza z Hubertem Kostką.
We wrześniu 1965, po meczu Górnika z Austriackim LASK Linz, wygranym 3:1 głównie dzięki znakomitej obronie Gomoli, piłkarz został powołany do reprezentacji olimpijskiej, w której zadebiutował w meczu z Czechosłowacją. W reprezentacji Polski Gomola wystąpił siedmiokrotnie, a kibice mogli zobaczyć go w meczach z Argentyną czy Brazylią. Wraz z Górnikiem zdobył pięciokrotnie Mistrzostwo Polski i czterokrotnie Puchar Polski. Przez kilka lat grał w meksykańskim Atlético Espaąąol i Zacatepec.
Wojciech Zamorski
Znany śląski dziennikarz muzyczny zmarł po walce z ciężką chorobą 18 marca w wieku 69 lat. Urodzony 24 października w Bytomiu Wojciech Zamorski był absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach pracował między innymi w TVP, radiowej Trójce (prowadzący „Listę Przebojów Programu Trzeciego”). W Radiu Katowice prowadził audycję "Wehikuł czasu", a Telewizji Katowice program muzyczny „100% LIVE”.
W latach 2002-2014 był radnym Sejmiku Województwa Śląskiego – rzecznikiem prasowym marszałka województwa, członkiem Komisji: Edukacji, Nauki i Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji, Współpracy Zagranicznej i Integracji Europejskiej, a także Doraźnej Komisji ds. Monitorowania Przygotowań Województwa Śląskiego do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Jako pracownik Parku Śląskiego zorganizował na terenie Chorzowa wiele imprez i wydarzeń kulturalnych. Był również uznanym lektorem i konferansjerem. Przez lata mieszkał na terenie Rudy Śląskiej.
Dziennikarz zmarł w hospicjum, przez kilka miesięcy zmagał się z ciężką chorobą nowotworową.
Marian Zembala
Profesor Marian Zembala odszedł w wieku 72 lat w sobotę 19 marca 2022 roku. Niezwykle ceniony kardiochirurg, były minister zdrowia zmarł tragicznie w swoim domu w Zbrosławicach.
Urodzony w 1950 roku w Krzepicach Marian Zembala był jednym z najwybitniejszych kardiochirurgów i transplantologów w Polsce i przez lata najbliższym współpracownikiem profesora Zbigniewa Religi. W 1974 ukończył z wyróżnieniem studia na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej we Wrocławiu, otrzymał równocześnie ogólnopolskie wyróżnienie Primus Inter Pares. W 1993 roku stanął na czele Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu.
Należał do PAN, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego i International Society for Heart and Lung Transplantation. Był członkiem krajowym korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, konsultantem krajowym z dziedziny kardiochirurgii, a w latach 2017-2018 prezesem Europejskiego Towarzystwa Chirurgów Serca i Torakochirurgów – pierwszym Polakiem na tym stanowisku.
Profesor Zembala był członkiem zespołu przeprowadzającego pierwszą udaną transplantację serca. W 1997 roku jako pierwszy w Polsce przeszczepił pojedyncze płuco, a cztery lata później – znów pierwszy w Polsce – dokonał udanej transplantacji płuc i serca.
W 2014 roku zaangażował się w politykę – wpierw na szczeblu regionalnym jako radny Sejmiku Województwa Śląskiego V kadencji, rok później został posłem z ramienia Platformy Obywatelskiej. W czerwcu 2015 roku premier Ewa Kopacz poinformowała o wysunięciu jego kandydatury na urząd ministra zdrowia, którym pozostał był niespełna pół roku.
W 2018 roku doznał udaru mózgu i od tego czasu poruszał się na wózku inwalidzkim. Z żoną Hanną doczekał się czworga dzieci – Michała, Joanny, Pawła i Małgorzaty. W biograficznym filmie „Bogowie” w reżyserii Łukasza Palkowskiego w rolę Mariana Zembali wcielił się Piotr Głowacki.
Grażyna Dziedzic
Prezydent Rudy Śląskiej odeszła 16 czerwca w wieku 68 lat po długiej i ciężkiej chorobie nowotworowej, o której poinformowała publicznie w ubiegłym roku w mediach społecznościowych.
Grażyna Dziedzic urodziła się 28 czerwca 1954 roku. Była absolwentką Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Przez wiele lat pracowała jako nauczyciel w Zespole Szkół Zawodowych w rudzkiej dzielnicy Orzegów. W latach 1992-96 była zatrudniona w rudzkim Zakładzie Lecznictwa Ambulatoryjnego jako kierownik działu technicznego. W 1996 r. została zastępczynią dyrektora rudzkiego Ośrodka Pomocy Społecznej, a w latach 2003-2009 była jego dyrektorem.
Grażyna Dziedzic została prezydentem Rudy Śląskiej w wyborach samorządowych w 2010 roku, gdy jako kandydatka bezpartyjna w drugiej turze pokonała wcześniejszego prezydenta Andrzeja Stanię z PO. Na fotelu prezydenta Rudy Śląskiej zasiadała jeszcze przez dwie kolejne kadencje. W drugiej turze wyborów w 2014 roku Grażyna Dziedzic uzyskała 58,2 proc. głosów, pokonując ówczesną wicemarszałek województwa z PO Aleksandrę Skowronek. W drugiej turze wyborów cztery lata temu zdobyła poparcie 61,8 proc. głosujących, pokonując ówczesnego kandydata PiS, obecnego posła tej partii, Marka Wesołego.
Tekla Juniewicz
Uznana za Najstarszą Polkę Tekla Juniewicz odeszła 19 sierpnia w Gliwicach w wieku 116 lat. Większość życia spędziła właśnie w Gliwicach, jednak urodziła się w 1906 roku i wychowała w Krupsku niedaleko Lwowa. Od kwietnia 2022 roku była uznawana za drugą pod względem wieku osobę na świecie. W 1927 roku została żoną Jana Juniewicza, a para pozostawała w związku ponad 50 lat – aż do 1980 roku, w którym zmarł mąż pani Tekli. Na Śląsku osiedliła się jako repatriantka kilka miesięcy po zakończeniu II wojny światowej. Pani Tekla była mamą dwóch córek – Janiny i Urszuli, miała pięcioro wnuków, czworo prawnuków i czworo praprawnuków. Przez ostatnie kilkanaście lat życia pozostawała pod opieką wnuków.
Bolko Hochberg von Pless
Szósty książę pszczyński, syn hrabiego Bolka von Hochberga i Clothildy de Silva y Gonzales de Candamo, dziedzic ostatnich właścicieli zamku w Pszczynie i jedyny wnuk księżnej Daisy zmarł w wieku 86 lat 27 sierpnia w Monachium.
Związki księcia z Polską, z racji arystokratycznego pochodzenia, sięgały również z zamkiem Książ w Wałbrzychu, który należy do rodziny Hochbergów. W 2000 roku nadano mu Honorowe Obywatelstwo Pszczyny, a w 2015 roku Wałbrzycha.
Jolanta Kopiec
Wieloletnia dyrektor Śląskiego Ogrodu Zoologicznego w Chorzowie zmarła 16 września w wieku 70 lat. Jej wkład w rozwój chorzowskiego zoo, któremu przewodniczyła w latach 2009-2020 jest nie do przecenienia, a obecne władze placówki w oficjalnej nocie kondolencyjnej zauważyły, że „przyczyniła się do wprowadzenia go na ścieżkę zmian, która otwarła możliwość dla obecnego rozwoju tego miejsca”.
Za sprawą Jolanty Kopiec, która prowadziła zoo jako pierwsza kobieta w Polsce Śląski Ogród Zoologiczny został członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA). Była postacią niezwykle dla Śląska zasłużoną, przed otrzymaniem posady dyrektor chorzowskiego zoo dwukrotnie była radną Siemianowic Śląskich, a także przez cztery lata radną Sejmiku Województwa Śląskiego, zasiadając w trzech komisjach: budżetu i skarbu, rolnictwa i zagospodarowania terenów wiejskich oraz współpracy z zagranicą i integracji z Unią Europejską.
W 2020 roku przeszła na emeryturę, lecz wciąż żywo interesowały ją sprawy Śląska.
Jola była osobą wielkiego serca, zawsze gotową do pomocy. Była pogodna, ale niezwykle poważna , gdy stawała naprzeciw jakiegoś problemu, z którym trzeba się było zmierzyć. Zawsze była osobą ogromnej aktywności i tyle jeszcze mogła zrobić – napisali siemianowiccy urzędnicy w specjalnym komunikacie na stronie Urzędu Miasta.
Ilona Kuśmierska-Kocyłak
Urodzona w Zabrzu w 1948 roku aktorka jest doskonale znana przede wszystkim z roli Jadźki Pawlakowej w trylogii Sylwestra Chęcińskiego: „Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj albo rzuć”. Wcieliła się również w Emilkę Niechcic w serialowej adaptacji powieści Marii Dąbrowskiej „Noce i Dnie” Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie ukończyła w 1970 roku i mogliśmy oglądać ją na deskach takich stołecznych teatrów jak Teatr Ziemi Mazowieckiej, Buffo, Syrena czy Komedia.
Prywatnie była żoną aktora Teatru Współczesnego, Ireneusza Kocyłaka, urodziła troje dzieci. W 2010 roku została Honorową Obywatelką Czeladzi. Zmarła 18 września w Warszawie, dzień po tym, jak wzięła udział w spotkaniu zorganizowanym z okazji 55. rocznicy premiery „Samych Swoich” we Wrocławiu. Została pochowana 1 października na cmentarzu we Włoszczowie.
Franciszek Pieczka
Uwielbiany przez miliony Polaków aktor filmowy i teatralny zmarł 23 września tego roku w Warszawie, miał 94 lata. Dorobek artystyczny Franciszka jest niezwykle bogaty, aktor miał na koncie ponad sto ról w polskich i zagranicznych produkcjach. Choć najlepiej zapamiętano go jako Gustawa Jelenia w kultowych „Czterech PancernychąŚ”, a młode pokolenia dobrze pamięta kreację Stacha Japycza w uwielbianym „Ranczu” to Franciszek Pieczka stworzył niezapomniane role w takich filmach jak „Ziemia obiecana”, „Potop”, „Perła w koronie”, „Wesele”, „Quo vadis”, „Konopielka”, „Austeria” czy „Jańcio Wodnik”. Do dziś jego tytułowa kreacja w obrazie Witolda Leszczyńskiego „Żywot Mateusza” uważana jest za aktorskie arcydzieło.
Urodzony w niewielkim Godowie Pieczka od najmłodszych lat interesował się kinem, jednak decyzja o złożeniu dokumentów na Warszawską PWST nie spodobała się ojcu przyszłego aktora. Debiutował na deskach Teatru Dolnośląskiego w Jeleniej Górze i szybko zauważano jego niewątpliwy talent. Przez Dekady współpracował z takimi reżyserami jak Krzysztof Kieślowski, Wojciech Jerzy Has, Andrzej Wajda, Jerzy Kawalerowicz, Jan Jakub Kolski czy Kazimierz Kutz. Grał w spektaklach w reżyserii m.in. Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego czy Zygmunta Huebnera. Wielokrotnie użyczł swego niesamowitego głosu jako aktor dubbingowy w rozmaitych produkcjach, m.in. „Ani z Zielonego Wzgórza” (1979), „Opowieściach z Narnii: Lew, Czarownica i stara szafa” (2005), „Gwiezdnych Wojnach: Przebudzeniu Mocy” (2015) czy trzeciej części „Aut”.
Za poszczególne role, a także wkład w rozwój sztuki teatralnej i filmowej był wielokrotnie nagradzany i odznaczany. 11 listopada 2017 roku aktor został odznaczony najwyższym polskim odznaczeniem państwowym, Orderem Orła Białego. W 2008 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela gminy Godów.
Przez całe życie podkreślał, że urodził się Ślązakiem i nigdy nie wyprze się swego pochodzenia. Był osoba niezwykle religijną. Z żoną Henryką (zmarła w 2004 roku) doczekał się syna Piotra i córki Ilony.
Jerzy Ćwiertnia
Zmarły 16 października w wieku 85 lat animator, plastyk, reżyser i scenarzysta został zapamiętany głównie dzięki swemu kultowemu debiutowi w 1970 roku, czyli serialowi „Bolek i Lolek wyruszają w świat”, tworząc scenariusz i opracowanie plastyczne. Na koncie miał także reżyserię kontynuacji przygód dwóch uwielbianych przez dzieci bohaterów – „Przygody Bolka i Lolka” i „Olimpiada Bolka i Lolka”.
Współtwórca Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej stworzył wiele odcinków „Reksia” i „Misia Kudłatka”. Jego ostatnie dzieło to serial animowany „Podróże kapitana Klipera”, a także „Wyspa”.