Grecki amfiteatr, czyli Duży Krąg Taneczny [Zdjęcia archiwalne]

Duży Krąg Taneczny to jeden z pierwszych, i zarazem jeden z najciekawszych obiektów w Parku Śląskim. Zgodnie z manierą epoki socrealizmu, został zaprojektowany i zbudowany w duchu antyku greckiego.

Zespół Dużego Kręgu Tanecznego, to faktycznie forma antycznego amfiteatru. Był jednym z pierwszych obiektów w parku. Jego projekt powstał w 1952 roku, a budowa jest udaną próbą zagospodarowania określonej przestrzeni publicznej, w sposób kojarzący się z antykiem.

Piotr Franta, architekt parku tłumaczy, że nawiązanie do wątków architektury greckiej, było bardzo charakterystyczne dla socrealizmu. Ma na myśli m.in. założenia osiowe, proporcje oraz rozwiązania formalne budowli i ich elementów architektonicznych, a także wnętrz. Jak wyjaśnia, greckie budowle wznoszono jako konstrukcje słupowo-ryglowe, gdzie rolę słupów pełniły kolumny, a rygli (belek) – ciosy kamienne, układane na kolumnadzie. W przypadku „kręgów", przyjęcie tego samego wzornictwa, mając do dyspozycji ówczesną myśl techniczną: żelbet, stal, konstrukcje murowe, budziło, i budzi nadal, skrajne oceny.

– Fakt sięgnięcia po te wzory w tamtej kulturze, „podlanej sosem" socrealistycznej „polityki ludowej", spełniał jednak zadanie bardzo mocnego podkreślenia ważności obiektu. A jego forma, miała przywodzić na myśl wiekową trwałość w kulturze i sztuce – zauważa ekspert.

– Ta architektura, zbudowana solidnie, z bardzo dobrych materiałów, obroniła się w takim sensie, że nikt się do niej skutecznie nie przyczepił, a ona powoli stawała się świadkiem historii. I tak już pewnie zostanie – mówi Franta.

Karykatura pierwowzoru?
Duży Krąg Taneczny powstał przy alei Klonowej, naprzeciw Dużego Stawu. Prowadzą do niego kamienne schody, a gości witają tu dwie duże rzeźby rozbawionych tancerek, w strojach ludowych. Nad kręgiem, sceną o powierzchni 1590 metrów kwadratowych i średnicy ponad 30 metrów, góruje osadzona na siedmiu wysokich kolumnach kopuła. Poniżej są loże, a po ich bokach, małe widownie, ułożone tarasowo. W lożach, podczas imprez zasiadali dygnitarze, lokalni politycy oraz inne ważne osobistości, na widowniach przysłowiowi Kowalscy.

W późniejszym okresie, zmieniono zasadę funkcjonalną amfiteatru, bo widownia była stosunkowo niewielka, a scena (krąg) – olbrzymia. Uznano, że więcej ludzi będzie mogło oglądać występy, gdy całość odwróci się o 180 stopni. Ten sposób funkcjonowania obiektu, jest niestety zaprzeczeniem podstawowego założenia. W miejscu części lóż dobudowano drewnianą estradę, a na tanecznym kręgu ustawiano dziesiątki ławek, z których widzowie mogli oglądać występy estradowe. Takie działania, w tym przypadku, dały karykaturę pierwotnego rozwiązania.

Należy dobitnie podkreślić, że cały zespół amfiteatru został jednak bardzo precyzyjnie i harmonijnie zaprojektowany. Poza głównym kręgiem, składa się jeszcze z dwóch mniejszych, które mają własne kopuły. Na zwieńczeniach prowadzącej do kręgu promenady, usytuowano dwa obiekty, które zawsze pełniły rolę kiosków gastronomicznych. Już w latach 50-tych można tam było dostać m.in. piwo i gorące parówki.

– Niewątpliwie, cała kompozycja była próbą świadomego zagospodarowania fragmentu parkowej przestrzeni. Działo się to oczywiście na miarę ówczesnych możliwości, przepisów i oczekiwań –podkreśla Franta.

Z braku alternatywy
Obiekt w całości, bez większych ubytków i istotnych zniszczeń, przetrwał do dziś. Na przestrzeni dziesięcioleci, odbywały się tam zabawy taneczne i największe koncerty, które obecnie są w parku organizowane na Polach Marsowych i na Dużej Łące. Obejrzeć w tym miejscu można było m.in. występy Zespołu "Pieśni i Tańca Śląsk" oraz inne przedsięwzięcia taneczne, teatralne i sportowe.

– Trzeba pamiętać, że nie było wówczas takich systemów estradowych, jakie dostępne są obecnie. Z braku alternatywy, wybierano więc Duży Krąg Taneczny – wyjaśnia architekt. – Szybko jednak przekonano się o tym, że ten obiekt nie bardzo nadaje się na organizację większych koncertów – dodaje.

Stopniowo malała więc rola Dużego Kręgu Tanecznego. Dopiero w ostatnich latach, wróciły tam większe wydarzenia. W 2011 roku, wystawione przez Teatr Rozrywki przedstawienie "Jesus Christ Superstar", obejrzała bardzo duża widownia, a od kilku sezonów, goszczą tam artyści, występujący w ramach cyklu Letnia Energia Muzyki. "Kręgi" idealnie sprawdzają się też jako arena ćwiczeń dla miłośników zumby i fitnessu.

Krąg w prasie

Co działo się w tym miejscu?

O Dużym Kręgu Tanecznym sporo było w mediach. W ciągu dziesięcioleci gazety rozpisywały się o różnych wydarzeniach, zapowiadały, a potem relacjonowały najciekawsze imprezy. Oto kilka przykładów.

Trybuna Robotnicza 23.05.1958

"W niedzielę, 23 maja o godzinie 17, na dużym kręgu tanecznym w WPKiW, odbędzie się impreza pod tytułem „Księżycowa serenada" – występ zespołu muzycznego Jerzego Lesińskiego z udziałem pieśniarki, Lucyny Karczewskiej. Zapowiada Mirosław Wolski. Bilety wstępu, w cenie 3 złotych, do nabycia w kasach WPKiW."

Trybuna Robotnicza 29.01.1959

"W Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku, na dużym kręgu tanecznym, uruchomiono ślizgawkę dla dzieci".

Trybuna Robotnicza 26.06.1964

"Z okazji Międzynarodowego Dnia Spółdzielczości, przypadającego w niedzielę, 28 czerwca, w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku odbędą się specjalne uroczystości. Po akademii, na której zostanie podsumowany dorobek spółdzielczości w naszym województwie, na terenie całego parku rozpocznie się wielki festyn, połączony z występami zespołów artystycznych – ponad 1000 wykonawców. Przed południem, na dużym kręgu tanecznym, koncertować ma zespół Filharmonii Górniczej z Zabrza, z udziałem solistów Opery Śl. Ponadto, przewidziane są: występ akordeonistów GS z Koszęcina i występ zespołu regionalnego GS Koziegłowy. W godzinach popołudniowych popisywać się będą zespoły wokalno-muzyczne z Zabrza i Gliwic oraz zespół pieśni i tańca „Halka" z Kozłowej Góry (...)."

Trybuna Robotnicza 21.08.1964

"Najbliższa, sierpniowa niedziela, zapowiada się znowu interesująco w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku. Nie będzie co prawda imprezy non-stop, za to dla zwiedzających otworzą tereny Ogólnopolskiej Wystawy Ogrodniczej, która z pewnością zainteresuje wielu bywalców parku. Po południu, na Dużym Kręgu Tanecznym, letnie wariete zaprezentuje akrobacje, żonglerkę, ekwilibrystkę, humor i piosenkę, po czym zespół J. Lewińskiego, wystąpi z imprezą pt. „Program z kwietnikiem".

Trybuna Robotnicza 1.06.1976

"W ostatnich dniach, w WPKiW rozpoczął się sezon imprez i wystaw. Na wyspie pod żaglem ruszyła młodzieżowa dyskoteka, natomiast na kręgach tanecznych i estradzie, odbywają się cykliczne koncerty orkiestr dętych. Odwiedzający mieli już także okazję obejrzeć w Hali Wystaw kiermasz mebli ludowych, zorganizowany przez „Cepelię", a od niedzieli, w Pawilonie Wystawienniczym, czynna jest Międzynarodowa Wystawa Kaktusów."

Dziennik Zachodni 20-21.05.1987

"Niedzielne propozycje Święta Prasy także stać będą pod znakiem imprez artystycznych. Już o godzinie 10.00 zapraszamy dzieci na spektakl pt. „Pinokio" („Duży Krąg"). Także na tej scenie, występować mają do późnych godzin wieczornych teatry lalkowe, zespoły harcerskie, artyści Teatru Rozrywki w Chorzowie. (...) Wielkie losowanie cennych nagród rzeczowych, które – przypomnijmy – w dniu Święta Prasy upoważniają do wstępu do Wesołego Miasteczka, ZOO, Skansenu i Planetarium, odbędzie się o godzinie 18, na Dużym Kręgu tanecznym."

Gazeta Parkowa 30.04.2009

"W parku powstaną dwie nowe ubikacje, obok Dużego Kręgu Tanecznego i Rosarium. Modernizowane są też cztery istniejące, między innymi przy Stadionie Śląskim i Śląskim Wesołym Miasteczku."

Gazeta Wyborcza Katowice 5.07.2013

"Duży Krąg Taneczny w Parku Śląskim, 22 czerwca, na kilka godzin zmienił się w centrum wydarzeń ekologicznych. W ramach obchodów 20-lecia Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, Śląska Chorągiew ZHP zorganizowała akcję edukacyjno-informacyjną „Moc Zielonych Atrakcji" – zaprosiła młodych i starszych do wzięcia udziału w ekologicznych konkursach, grach i zabawach. Uczestnicy mogli dowiedzieć się, jak działają gejzery, jak pracują pszczoły i jak zostawić po sobie ekologiczny ślad."