„Świadkowie historii” to tytuł interdyscyplinarnego projektu edukacyjnego, który w roku szkolnym 2021/2022 realizują uczniowie, nauczyciele i rodzice Szkoły Podstawowej nr 18 z Oddziałami Integracyjnymi w Chorzowie.
Skąd pomysł?
Pomysł zrodził się z wzajemnej inspiracji – uczniów i nauczycieli. Podczas lekcji historii prowadzonej przez panią Tatianę Walugę w obecności wychowawcy pana Adama Postulki w klasie 6a w maju rozmawiano o tym, że niezwykłe współczesne wydarzenia dzieją się na naszych oczach i są naszym udziałem, jesteśmy świadkami największej globalnej pandemii współczesnego świata. Wówczas jeden z uczniów zwrócił uwagę: „jaki ze mnie świadek historii, jeśli nie będę wymieniony z imienia i nazwiska w żadnej książce czy podręczniku?”. Idąc za tą myślą, uczniowie i nauczyciele wraz z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej nr 18 z Oddziałami Integracyjnymi w Chorzowie postanowili napisać książkę pod tytułem: „Świadkowie historii”, w której dadzą wyraz swoich przeżyć okresu pandemii. Będziemy snuli osobiste opowieści, będąc bohaterami historii tego okresu. Zastanowimy się, czego w tym czasie nauczyliśmy się o sobie, innych, ludzkim życiu, o ważnych dla nas wartościach i wyborach. Projekt ma też szerszy charakter – chcemy, by uczniowie mogli poznawać świadków historii, te osoby, które historię tworzą, i by rozumieli ich rolę. Pragniemy, by uczniowie poprzez własne doświadczenie dowiedzieli się, jak pisze się i wydaje książki, jaka jest historia książki. Wydanie książki uświetni też rocznicę 45-lecia założenia naszej szkoły. Zatem we wrześniu zakasaliśmy rękawy i opracowaliśmy plan naszego projektu. Od razu przystąpiliśmy do jego realizacji.
Realizacja projektu – fascynująca edukacyjna przygoda
Już we wrześniu cała społeczność szkolna rozpoczęła pracę nad kolejnymi etapami i zadaniami projektu edukacyjnego. Okazaliśmy się tak pomysłowi, że zasypały nas propozycje i trzeba było dokonać spośród nich wyboru. Ustaliliśmy kolejność i ramy czasowe oraz kto za co jest odpowiedzialny, bo porządek jest ważny, żebyśmy doprowadzili rzecz do wspaniałego finału. Szkolnym koordynatorem jest pani Tatiana Waluga. Zaangażowani są wszyscy uczniowie i wszyscy nauczyciele, włączyło się też wielu rodziców naszych uczniów.
Z wizytą u świadków historii – Muzeum Powstań Śląskich i projekt MEiN „Poznaj Polskę”
Jednym z ważnych działań projektowych była wizyta klas w Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach, a klasa 8 zwiedziła Wieże KWK Polska w tym samym mieście. Wycieczki odbywały się w powiązaniu z edukacją regionalną i poprzedzone zostały lekcjami przeprowadzonymi przez wychowawców i nauczycieli historii, którzy otrzymali scenariusze zajęć opracowane przez panią Ilonę Łaskawską.
Klasy 7 i 8 wzięły udział w programie „Poznaj Polskę”, którego celem jest uatrakcyjnienie procesu edukacyjnego uczniów, co z naszej szkolnej perspektywy pozwala na wzmocnienie oddziaływań wynikających z naszego projektu „Świadkowie historii”. Program ten realizujemy w formie wycieczki do Warszawy, podczas której uczniowie mają okazję odwiedzić Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie, Centrum Nauki Kopernik, Łazienki Królewskie i Belweder, Cmentarz Powązkowski i zobaczyć fragment muru Getta. Możliwość odwiedzenia tych miejsc pogłębia rozumienie procesów historycznych i udziału w nich jej bohaterów. Wyczula ich na to, by zadbać, aby jednak historia się nie powtarzała.
Powstańcom Warszawskim – BohaterON
Kolejnym zadaniem w realizacji projektu był udział naszych uczniów w ogólnopolskiej akcji „BohaterON w Twojej Szkole”. Jej celem jest upamiętnienie oraz uhonorowanie uczestników Powstania Warszawskiego, a także promocja patriotycznych postaw i historii Polski XX wieku wśród dzieci i młodzieży. Podsumowaniem tej akcji, koordynowanej przez panią Anetę Dyduch, będą indywidualne życzenia od uczniów wykonane w formie kartki, listu bądź laurki, które zostaną wysłane do żyjących uczestników Powstania Warszawskiego, świadków historii II wojny światowej.
Projekt zespołowy i interdyscyplinarny
Istotą projektu edukacyjnego jest jego interdyscyplinarność i praca zespołowa. Dlatego problematykę naszego projektu omawialiśmy też na innych zajęciach: historii, języku polskim, biologii, geografii, matematyce, fizyce, językach obcych, wychowaniu fizycznym. Chcieliśmy zobaczyć temat z perspektywy różnych dziedzin podczas codziennych lekcji, by jak najlepiej ją zrozumieć, mieć obraz całości zjawisk i świadomość korelacji między przedmiotami szkolnymi.
Ogromną radość daje nam praca zespołowa. Widzimy, że kiedy połączymy siły, stajemy się znacznie skuteczniejsi, mamy lepsze pomysły, wzajemnie się inspirujemy i pomagamy sobie. Uczymy się, że konflikty są naturalne między ludźmi i doświadczamy, jak je rozwiązywać. Uczymy się doceniać siebie nawzajem. Rozpiera nas duma z naszego wspólnego dzieła.
Pandemia i emocje
W listopadzie pani psycholog Milena Głownia spotkała się ze wszystkimi klasami. Przeprowadziła z uczniami i nauczycielami rozmowy o emocjach, pamięci, wpływie emocji na pamięć. Uczniowie próbowali definiować pojęcia, podawali przykłady emocji i ich wpływu na myślenie, postrzeganie, zastanawiali się nad funkcją pamięci oraz chętnie dzielili się swoimi skojarzeniami dotyczącymi omawianych treści. Pani psycholog zaproponowała, byśmy zajrzeli, w bezpiecznych dla siebie warunkach, w głąb siebie – do swoich przeżyć, emocji, zdarzeń – tych smutnych i radosnych. Wróciliśmy pamięcią do wspomnień z początku pandemii. Nazywaliśmy emocje, które nam wtedy towarzyszyły, rozmawialiśmy o tym, jak te uczucia się zmieniały i jak sobie z nimi radziliśmy. Na koniec zajęć uczniowie młodszych klas wykonali pracę rysunkową – graficznie przedstawili emocje.
Dzień projektowy
Na 5 listopada zaplanowaliśmy w naszej szkole Dzień projektowy. Do tego dnia przygotowywała uczniów pani psycholog Milena Głownia, która otwierała ich na wspomnienia i rozmowę o okresie lockdownu i nauczania zdalnego. Następnie uczniowie już między sobą i wraz z wychowawcami dużo rozmawiali o swoich wspomnieniach. Na ich bazie tworzyli swoje teksty i rysunki, które znajdą się w przygotowywanej książce. Każdy uczeń w książce będzie miał swoją stronę lub jej część. Każda klasa pisze własny rozdział, który wstępem opatrzy wychowawca. Liczymy na rodziców i napisanie przez nich rozdziału pod roboczym tytułem „Tylko dla dorosłych”. Napiszemy też o realizacji naszego projektu. Upamiętnimy w naszej książce wspaniałą osobę – panią Iwonę Parzoch, znakomitą nauczycielkę chemii i matematyki, która odeszła od nas po wyczerpującej chorobie wywołanej przez COVID-19.
Jeśli książka, to i jej mieszkanie. W bibliotece
Każda z klas odwiedziła też szkolną lub miejską bibliotekę. W naszej bibliotece pani Grażyna Chudzik zapoznała dzieci i młodzież z jej księgozbiorem, rodzajami książek, pismami oraz ich historią. Największe zainteresowanie wzbudziły podręczniki wydane w alfabecie brajla. Można też było użyć czytników ebooków i posłuchać audiobooków. Na koniec lekcji uczniowie tworzyli papierową książeczkę według własnego pomysłu. W bibliotece miejskiej uczniowie poznali historię książki i etapy jej powstawania.
Bliski nam świadek historii
Następny etap projektu to spotkanie ze świadkiem historii – takim prawdziwym. 10 listopada br., w przeddzień 103 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, naszą szkołę odwiedził pan Jakub, tata naszej uczennicy Zuzi, żołnierz Wojska Polskiego, który kilkanaście miesięcy przebywał na misji wojskowej w Afganistanie. Pan Jakub przedstawił uczniom przygotowaną przez siebie prezentację multimedialną ilustrującą trudną i niebezpieczną codzienność polskich żołnierzy, którzy pełnili służbę w Polskim Kontyngencie Wojskowym skierowanym do przywrócenia bezpieczeństwa mieszkańców i odbudowy Afganistanu. Uczniowie z ogromnym zaciekawieniem wysłuchali opowieści znakomitego gościa, zadawali też mnóstwo pytań, mieli niezwykle ciekawe refleksje. Były one efektem wielkiego wrażenia, jakie zrobiły na nich informacje przekazane przez pana Jakuba – świadka historii relacjonującego wydarzenia współczesnej wojny. Niesłabnącym zainteresowaniem cieszył się także zaprezentowany sprzęt wojskowy – śpiwór, mundury, słuchawki aktywne, maska, hełmy, kamizelki. Uczniowie mogli te przedmioty obejrzeć i niektóre z nich nawet założyć.
Listopad sprzyja refleksji nad przemijaniem, daje możliwość upamiętnienia i uhonorowania zmarłych bohaterów – świadków historii. W ramach edukacji regionalnej uczniowie brali udział w spacerach, których celem było budowanie postaw patriotycznych. Przechodziliśmy trasą: skwer przy ulicy Stefana Batorego – ulica Jubileuszowa – pomnik poświęcony ofiarom ludobójstwa; park przy Hotelu Gorczowski – dawne Kasyno Huty Batory – Dąb Witold i tablica pamiątkowa rotmistrza Witolda Pileckiego; ulica Racjonalizatorów – tablica upamiętniająca zamordowanych jeńców obozu pracy; cmentarz przy ulicy Granicznej – kwatera upamiętniająca zamordowanych mieszkańców Chorzowa w Auschwitz-Birkenau; krzyż poświęcony walczącym w latach 1905-1945, obelisk pamięci poległym w czasie II wojny światowej. To również miejsca poświęcone świadkom historii – blisko nas, na wyciągnięcie ręki, w naszej dzielnicy.
Społeczność szkolna jako edytorzy
Społeczność szkolną "Osiemnastki" czeka jeszcze na pewno niejedno ważne zadanie w trakcie realizacji projektu, ale to będzie ciekawym wyzwaniem. Trzeba przepisać własną pracę w odpowiednim edytorze, oczywiście na komputerze. Trzeba ten edytor poznać, opanować, by umieć się w nim poruszać. Każda klasa utworzy jeden rozdział książki, w którym zamieszczone zostaną tekst, zdjęcia, rysunki. Dołączą też dyrektor, nauczyciele, rodzice i absolwenci, tworząc kolejne części publikacji. Uczymy się, jak zastosować wiedzę w praktyce zgodnie z ideą metody projektu edukacyjnego.
Książka pt. „Świadkowie historii” – nasze świadectwo
I wreszcie nastąpi druk. Cóż to będzie za radość, gdy do rąk weźmiemy nasz skarb – dzieło wspólnej pracy i zdobywania wiedzy poprzez działanie i doświadczenie.
Projekt edukacyjny „Świadkowie historii" realizowany w Szkole Podstawowej nr 18 z Oddziałami Integracyjnymi w Chorzowie zakończy się zaprezentowaniem samego projektu i efektów pracy nad poszczególnymi zadaniami oraz promocją i sprzedażą książki, czym uświetnimy 45-lecie istnienia naszej szkoły. I – co istotne – osiągnięty zysk przekażemy na cel charytatywny, by jeszcze ktoś inny, ktoś, kto skorzysta z tych środków, dawał świadectwo swojej historii dalej...