Od 2015 roku polskie prawo spadkowe oferuje rozwiązanie, które może zaoszczędzić spadkobiercom miesięcy oczekiwania. Zamiast wielomiesięcznego postępowania sądowego, sprawę dziedziczenia można załatwić u notariusza nawet w ciągu jednego dnia. Procedura ta zyskuje na popularności, choć wciąż wielu spadkobierców o niej nie wie. Wymaga jednak spełnienia określonych warunków i odpowiedniego przygotowania dokumentacji.
Sąd czy notariusz – jak załatwić sprawę spadkową szybciej?
Średni czas postępowania spadkowego w sądzie wynosi około 6-8 miesięcy, podczas gdy u notariusza można otrzymać akt poświadczenia dziedziczenia podczas jednej wizyty. Różnica polega na charakterze procedury - sąd prowadzi postępowanie nieprocesowe z możliwością zgłaszania sprzeciwów, natomiast notariusz sporządza akt na podstawie zgody wszystkich spadkobierców i przedstawionych dokumentów.
Procedura notarialna działa na zasadzie konsensusu. Wszyscy spadkobiercy muszą być zgodni co do składu spadku i podziału majątku. Jeśli jeden z nich kwestionuje testament lub uważa, że inni ukrywają część majątku, notariusz nie będzie mógł sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia. Notariusz może potwierdzić dziedziczenie zarówno na podstawie ustawy, jak i testamentu. Istotne znaczenie ma brak sporów między spadkobiercami oraz kompletność dokumentacji. W przypadku dziedziczenia testamentowego testament musi być sporządzony w formie aktu notarialnego lub zostać uprzednio stwierdzony przez sąd.
Jak wygląda procedura u notariusza?
- Pierwszy krok to umówienie wizyty i ustalenie pełnego składu spadkobierców. Przed wizytą warto skontaktować się z kancelarią telefonicznie, aby omówić wymagane dokumenty i upewnić się, że sprawa nadaje się do załatwienia w trybie notarialnym. Notariusz może już na tym etapie wskazać ewentualne przeszkody.
- Podczas wizyty notariusz sporządza protokół dziedziczenia, w którym ustala krąg spadkobierców, skład majątku spadkowego oraz sposób jego podziału. Wszyscy spadkobiercy muszą być obecni osobiście lub reprezentowani przez pełnomocników z notarialnym pełnomocnictwem. Protokół zawiera szczegółowe dane osobowe spadkobierców, opis majątku spadkowego oraz oświadczenia o przyjęciu spadku.
- Ostatnim krokiem jest podpisanie aktu poświadczenia dziedziczenia. Dokument ten ma taką samą moc prawną jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Pozwala na przepisanie nieruchomości w księgach wieczystych, wypłatę środków z banków czy załatwienie innych formalności związanych ze spadkiem.
Całą procedurę można przeprowadzić podczas jednej wizyty, która trwa zazwyczaj 1-2 godziny. Jeśli dokumentacja jest kompletna i nie ma sporów między spadkobiercami, akt można odebrać tego samego dnia.
Jakie dokumenty są potrzebne do sprawy spadkowej u notariusza?
Podstawowym dokumentem jest odpis aktu zgonu spadkodawcy wraz z jego aktem urodzenia i aktem małżeństwa (jeśli był w związku małżeńskim). Potrzebne są również akty urodzenia wszystkich spadkobierców oraz ich akty małżeństwa, jeśli zmieniały nazwiska. Dokumenty muszą być aktualne - wydane nie wcześniej niż 6 miesięcy przed wizytą u notariusza.
PESEL spadkodawcy odgrywa istotną rolę w procedurze. Notariusz wykorzystuje go do sprawdzenia w Centralnej Bazie Testamentów, czy zmarły pozostawił testament. Brak numeru PESEL może uniemożliwić sporządzenie aktu, dlatego warto go ustalić przed wizytą, kontaktując się z USC lub sprawdzając w dokumentach osobistych zmarłego.
Testament stanowi podstawę dziedziczenia testamentowego. Jeśli został sporządzony w formie aktu notarialnego, wystarczy jego odpis z kancelarii notarialnej. Testamenty holograficzne (własnoręczne) lub allograficzne (spisane przez inną osobę) muszą zostać uprzednio przedstawione sądowi do stwierdzenia.
Koszty procedury notarialnej składają się z taksy notarialnej ustalanej według taryfy oraz kosztów dodatkowych. Za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia taksa wynosi od kilkuset do kilku tysięcy złotych, w zależności od wartości spadku. Dodatkowo należy zapłacić za wyciągi z Centralnej Bazy Testamentów oraz inne czynności techniczne.
Kiedy notariusz może odmówić sporządzenia aktu dziedziczenia?
Główną przeszkodą jest spór między spadkobiercami dotyczący składu spadku, jego wartości lub sposobu podziału. Jeśli jeden ze spadkobierców kwestionuje uprawnienia innych do dziedziczenia lub uważa, że ukrywają część majątku, notariusz przekaże sprawę do sądu. Podobnie dzieje się, gdy spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia co do podziału konkretnych składników majątku. Wątpliwości co do autentyczności testamentu również uniemożliwiają sporządzenie aktu notarialnego. Jeśli testament holograficzny budzi zastrzeżenia co do autentyczności pisma lub podpisu, musi zostać zbadany przez sąd z udziałem biegłych grafologów. Notariusz może również odmówić, gdy testament zawiera niejasne zapisy lub wzajemnie sprzeczne dyspozycje.
Brak wymaganych dokumentów lub niemożność ustalenia danych osobowych spadkodawcy stanowi kolejną przeszkodę. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy nie można ustalić numeru PESEL zmarłego lub brakuje dokumentów potwierdzających pokrewieństwo ze spadkobiercami. W takich przypadkach jedyną alternatywą pozostaje postępowanie sądowe. Sąd może rozstrzygnąć spory między spadkobiercami, zbadać autentyczność testamentu oraz ustalić krąg spadkobierców nawet przy niepełnej dokumentacji. Postępowanie trwa dłużej, ale pozwala na rozwiązanie skomplikowanych sytuacji spadkowych.
Załatwienie sprawy spadkowej u notariusza to szybka i coraz popularniejsza alternatywa dla długich postępowań sądowych. Wystarczy dobra organizacja, komplet dokumentów i zgoda wszystkich spadkobierców. Procedura pozwala zaoszczędzić miesiące oczekiwania i załatwić formalności w profesjonalnej atmosferze kancelarii notarialnej. Jeśli chcesz szybko i bezpiecznie przeprowadzić sprawę spadkową u notariusza, skorzystaj z pomocy doświadczonej kancelarii specjalizującej się w sprawach dziedziczenia. Szczegółowe informacje oraz pomoc prawną uzyskają Państwo na stronie kancelarianotarialna.wroc.pl – spadek u notariusza Wrocław.